Zverstva komunista i sveštenici izdajnici
Partizanska patrola Lovćenskog odreda, čiji je komandant bio Peko Dapčević, odvela je Petra Vujovića iz Župe Dobrske samo zato što je bio pop. Po kratkom postupku, osudili su ga na smrt i živog bacili u jamu duboku 17 metara, u Kunovom prisoju, nedaleko od Pekovog štaba. Svjedoci kažu da je pet-šest dana iz jame zapomagao: „Vode, vode… Ubijte me ako ste ljudi!“
Novo N. Karadžić, svršeni bogoslov iz Lijeve Rijeke, pošto je pobjegao sa porodicom iz Metohije, nastanio se kod ujaka u okolini Bijelog Polja gdje je uhvaćen i zvjerski ubijen od svojih bratučeda partizana Luke Žarića i njegovih sinova.
Žrtve svijetlih revolucionarnih tradicija Durmitorskog partizanog odreda su sveštenici Novo Delić iz Drobnjaka i protojerej Bogdan Cerović sa Žabljaka. U isto vrijeme, u Boanu, kod Šavnika, izrečena je smrtna presuda proti Mitru Lopušini, ali je on uspio da pobjegne. Popa Delića su bacili u jamu u Šavniku, sa još 16 uglednih ljudi; o tom zločinu je Radovan Bećirović ispjevao guslarsku pjesmu.
U Crmnici su komunisti opljačkali skoro sve manastire, a u nekima su čak i logorske vatre palili. Tako je u crkvi Svete Petke u Podgori potpuno izgorio ikonostas sa ikonama i odeždama.
Za vrijeme napada na Pljevlja, 1. decembra 1941. godine, komunisti su upali u manastir Svete Trojice. Uhvatili su arhimandrita Serafima Džarića, 75-godišnjeg starca, prethodno mu počupali bradu, a onda ga zadavili. Na Badnji dan 1942, komunisti su pobili i u rijeku Taru bacili 38 ljudi. Među njima su bila i dva sveštenika iz sreza kolašinskog: Đuro Tomović i Petar Grdinić. Iz rovačke opštine ubijeni su i bačeni u jamu Mrtvica, u februaru 1942, sveštenik Krsto Bećković i teolog Peko Jovanović. Ista jama progutala je još 16 Rovčana. Krivica Sava Pejovića, sveštenika iz Boke Kotorske, bila je što je javno osuđivao komunističko bezbožništvo i nemoral. Zato je krajem marta 1942, ubijen na putu za Pobore, gdje je išao da služi vjerski obred.
Komunisti nijesu samo ubijali sveštenike, već su ih na razne načine zlostavljali i ponižavali sa namjerom da unize njihov ugled u narodu. Prota Kosarić i još jedna sveštenik bili su upregnuti u konjske kočije, a komunisti su o tom „herojskom podvigu“ ispjevali pjesmu: „Vjerne sluge proroka Ilije, upregnute u konjske kočije…“
CRKVENI KALENDAR S PETOKRAKOM!
Srpska pravoslavna crkva u Crnoj Gori, slično kao i u drugim krajevima tadašnje Jugoslavije, nije uništavana samo spolja – komunističkim i drugim zločinima – već je podrivana i iznutra. Komunisti su uspjeli da zavrbuju nekoliko sveštenika, a nekoliko ih je stalo na stranu crnogorskih separatista.
U cetinjskoj Bogosloviji komunisti su tokom rata uspjeli da stvore veoma jaku skojevsku organizaciju. Od oko 140 bogoslova čak je 80 bilo simpatizera SKOJ-a. Većina njih je otišla u partizane, neki su izginuli, drugi su se istakli u proganjanju crkve i visoko su se uspeli u komunističko-državnoj hijerarhiji. Veselin Bulatović, jedan iz te generacije cetinjskih bogoslova, bio je ministar unutrašnjih poslova Crne Gore i poznati golootočki mučitelj. U komunističkim redovima bili su raspop Blažo Marković, Boško Popović, Simo S. Radunović, prota Jagoš Simonović (u prvo vrijeme arhijerejski namjesnik u Kolašinu, docnije Titov pukovnik), Leontije Marković (ostroški arhimandrit), raspop Jovo Radović (vjerski referent u pokrajinskoj komunističkoj vladi za Crnu Goru)… Među izdajnike u crkvenoj kući spada i Udruženje sveštenika Crne Gore koja je Udba osnovala 1945. godine, a prvi predsjednik mu je bio pop Petar Kapičić. Uz pomoć Udruženja, vlast je osudila mitropolita Arsenija Bradvarevića, pomogla se pri rušenju Lovćena i u drugim sličnim poslovima.
Milicija je noću upadala u svešteničke kuće i crkvene objekte i sa pištoljem na slepočnici vodila sveštenike na upis u Udruženje. Preko ovog Udruženja, vlast je objavila crkveni kalendar za prostu 1945. godinu. Na naslovnoj strani, u samom vrhu, stoji komunistička lozinka: „Smrt fašizmu, slobdoa narodu“, ispod toga stilizovani krst, a ispod naslova je velika crvena petokraka! Posebnu ulogu u ovome je odigrao pop Đorđe Kalezić, prvi predsjednik vladine Komisije za vjerska pitanja u Crnoj Gori.
Odmah posle rata, zvjerski je ubijeno nekoliko sveštenika. U Krtolama kod Kotora, uhapšen je prota Mihailo Barbić, pod lažnom optužbom da je izdao Njemcima neke komuniste koji su kasnije likvidirani. Dugo je zvjerski mučen u kotorskom zatvoru, gdje je i ubijen, a njegov leš je bačen u zatvorsku septičku jamu.
Na drugoj strani Crne Gore, pop Prijović, sa Čemerna kod Pljevalja, ubijen je decembra 1945. Prethodno je neljudski mučen, bacan u vodu po decembarskom mrazu, jahan, čupana mu brada, surovo batinan. Mučiteljska mašta predano je radila, pa je na kraju vezan za volove i tako vučen po prašnjavom i džombastom drumu.
Autor: Zorica Čović
