Ukaz koji će zauvek promeniti Rusiju

Da se Putin razlikuje od svih savremenih lidera – naročito zapadnog sveta – po načinu na koji shvata politiku, videlo se kada je 8. maja odmah po stupanju na novi predsednički mandat potpisao Ukaz o utvđivanju osnova državne politike Ruske Federacije u oblasti istorijskog prosvećivanja (OVDE).

To što je Putin ovaj programski Ukaz izdao i pre nego što je Dumi predložio mandatara nove Vlade, za Aleksandra Dugina je važna simbolička poruka, da ideja i strategija imaju prioritet u odnosu na izbor kadrova, pa će se u budućnosti kadrovi birati s obzirom na prethodno definisane strateške ciljeve i smernice (OVDE).

Donošenje ovakvog Ukaza omogućava da se realizuje jedan od glavnih ciljeva ruske državne politike tokom sledećih šest godina novog Putinovog predsedničkog mandata. Reč je o cilju koji je našao mesto u Putinovom inauguracionom govoru: „Mi smo obavezni da 10 godina unapred obezbedimo sigurni kontinuitet u razvitku zemlje, da podignemo i vaspitamo mlade generacije koje će učvrstiti moć Rusije, razviti našu državnost…” (OVDE).

Istorijsko prosvećivanje

U predsedničkom Ukazu o osnovama državne politike u oblasti istorijskog prosvećivanja objašnjavaju se razlozi za donošenje jednog takvog akta. Prema tački šest i sedam gl. II Ukaza, on se donosi kako bi se Rusija suprotstavila „rizicima i pretnjama” koje postoje u sadašnjim uslovima „rasta međunarodne napetosti”, kao i „krize nacionalnog identiteta”, u čijoj osnovi su „potiranje istorijskog sećanja, rehabilitacija i oživljavanje neokolonijalizma, neoimperijalizma i neonacizma”. Naime, prema navodima iz Ukaza, rusko društvo i država se u sferi očuvanja istorijskog znanja i kolektivne istorijske svesti – kao važnog atributa nacionalne svesti i identiteta – suočavaju sa sledećim negativnim pojavama:

1. „neprijateljskim delovanjem inostranih država, usmernim na odricanje ili umanjivanje istorijskog doprinosa Rusije u razvitku svetske civilizacije”;
2. „pokušajima promene istorijskog sećanja i krivotvorenja istorijske istine, kao i sa negativnim ocenama pojedinih događaja i perioda nacionalne istorije, te širenja lažnih predstava o Rusiji”;
3. „korišćenja falsifikovanja istorije, od strane Kolektivnog zapada, kao oružja u informacionom ratu s ciljem narušavanja jedinstva ruskog društva i države” (OVDE).

U Ukazu se navode osnovni principi (gl. II i IV) na kojima će se temeljiti ruska državna politika u oblasti istorijskog prosvećivanja:

1. istorijsko prosvećivanje će se zasnivati na naučnom istorijskom znanju i fundamentalnim naučnim istraživanjima, ali i na tradicionalnim ruskim duhovno-moralnim i kulturno-istorijskim vrednostima;
2. istorija Rusije je istorija autentične „države-civilizacije”, koja je „objedinila Ruse i mnoge druge narode na prostoru Evroazije u jedinstvenu kulturno-istorijsku zajednicu”;
3. istovremeno se potencira da je istorija Rusije neodvojivi deo svetskog istorijskog procesa, te da je Rusija dala „ogroman doprinos” u razvitku čovečanstva;
4. istorijsko prosvećivanje polazi od principa kontinuiteta raznih perioda ruske istorije;
5. uporedo sa negovanjem svesti o istorijskom jedinstvu naroda Ruske Federacije, čuvaju se i vrednosti istorije i kulture svakog ponaosob naroda u njoj (OVDE).

Ciljevi državne politike u sferi istorijskog prosvećivanja jesu, s jedne strane, „obrazovanje opšteruskog građanskog (državnog, prim. aut) identiteta”, a s druge strane, „učvršćivanje jedinstva ruskog sveta na temelju tradicionalnih ruskih duhovno-moralnih i kulturno-istorijskih vrednosti”. Ovi ciljevi bi, prema Ukazu, trebalo da budu ostvareni, pored ostalog, i na sledeće načine:

1.  očuvanjem sećanja na značajne događaje i vodeće ličnosti u istoriji Rusije, a što, prema slovu Ukaza, pre svega, „uključuje istoriju državotvornog ruskog naroda (gosudarstvoobrazuющego russkogo naroda) koji ulazi u sastav mnogonacionalnog saveza ravnopravnih naroda Ruske Federacije”;
2. širenjem istorijsko-prosvetiteljske misije među Rusima koji žive van granica Rusije, s ciljem negovanja svesti o pripadnosti ruskom svetu;
3. „patriotskim vaspitanjem, očuvanjem sećanja na branioce otadžbine i sprečavanjem umanjenja značaja podviga ruskog naroda u njenoj odbrani”;
4. „očuvanje tradicionalnih ruskih duhovno-moralnih i kulturno-istorijskih vrednosti i stvaranje pretpostavki za suprotstavljanje pokušajima nametanja narodu Rusije destruktivnih ideologija koje protivreče tim vrednostima”;
5. „obezbeđivanje građanima pristupa verodostojnim i naučno zasnovanim istorijskim znanjima i objektivnim informacijama o mestu i ulozi Rusije u svetskoj istoriji i o njenom doprinosu razvitku svetske civilizacije”;
6. „popularizacija dostignuća domaće nauke i kulture”;
7. „podizanje prestiža profesija povezanih sa istorijskim prosvećivanjem” (OVDE).

Ukaz o državnoj politici u sferi istorijskog prosvećivanja, koji je izdao predsednik Ruske Federacije Vladimir Putin, detaljno navodi brojne zadatke koje su dužne da u ovoj oblasti realizuju državne institucije. Između ostalog, predviđa se:

1. formiranje jedinstvene državne serije školskih udžbenika istorije Rusije, lokalnih istorija pojedinih subjekata Ruske Federacije, kao i udžbenika svetske istorije;
2. formiranje jedinstvene državne metodologije nastave istorije, počev od predškolskih i zaključno sa visokoškolskim ustanovama;
3. stvaranje domaćeg sistema kontrole kvaliteta publikacija iz oblasti društveno-humanističkih nauka i, sledstveno tome, emancipacija domaće nauke od zapadne naukometrije;
4. stvaranje jedinstvene digitalne platforme, posredstvom koje će domaćima biti dostupni udžbenici, priručnici i metodološka uputstva za istoriju Rusije;
5. zamena inostranih obrazovnih digitalnih platformi ruskim;
6. postavljanje na internetu informacija i materijala koji su posvećeni istoriji Rusije, kao i istoriji i kulturi svih naroda koji žive u njoj, uključujući prevode takvih materijala na druge jezike;
7. digitalizacija arhivskih dokumenata i formiranje jedinstvene ruske digitalne platforme za pretraživanje digitalne arhivske građe;
8. razvoj elektronskih istorijskih biblioteka i virtuelnih muzeja;
9. državna podrška produkciji filmova sa temama iz ruske istorije;
10. formiranje državnog mehanizma kontrole tržišta video igara, s ciljem eliminacije onih igara u kojima se daje iskrivljena predstava ruske i svetske istorije (OVDE).

Državotvorni narod

U vezi sa zadacima istorijskog prosvećivanja istaknutim u predsedničkom Ukazu, ruski analitičari su, pre svega, ukazali na važnost pomena reči „državotvorni ruski narod”. S tim u vezi, poznati politički analitičar Konstantin Dvinski je primetio na svom Telegram kanalu da se radi o prvom takvom definisanju pravnog statusa ruskog naroda u jednom službenom dokumentu višeg ranga. Reč je o „koraku od sedam milja”, ako se uzme u obzir stanje tokom poslednje decenije prošlog veka i početkom ovog veka, kada se pod uticajem levo-liberalnih i komunističkih snaga u zvaničnoj komunikaciji reč „russkiй”, koja se odnosi na pripadnost ruskoj naciji, masovno potiskivala rečju „rossiйskiй”, koja se odnosi na pripadnost državi Rusiji (OVDE).

U vezi sa ovim komentarom politikologa Dvinskog, dr Jelena Panina primećuje kako se „po merama liberala ‘grozna, politički nekorektna’ sintagma ‘državotvorni ruski narod’ i ‘ruski svet’ nije pojavila u sadašnjem Ukazu predsednika Rusije iznenada i niotkuda – tome je prethodio planski preobražaj celog bloka sistemskih dokumenata donetih u zemlji tokom 1990-ih godina”. Tako je, kako primećuje Panina, u okviru ustavne reforme iz 2020. godine, po prvi put ruskom narodu dodeljen status „državotvornog naroda”, doduše u ustavnoj odredbi (čl. 68) o službenom jeziku: „Službeni jezik u Ruskoj Federaciji, na celoj njenoj teritoriji, je ruski jezik kao jezik državotvornog naroda…” (OVDE).

Proglašavanje u novom predsedničkom Ukazu ruskog naroda za državotvorni narod Ruske Federacije predstavlja, po Aleksandru Duginu, „radikalnu promenu”, jer se posle 100, a možda i više godina, ruski narod prvi put „proglašava za subjekta istorije”. Imajući to u vidu, Dugin zaključuje: „I svaka omalovažavajuća izjava prema ruskoj ideji, ruskom duhu, ruskoj filosofiji, ruskom identitetu, s obzirom na obavezu istorijskog prosvećivanja, mora povući konkretne pravne posledice. Niko nema prava da vređa Ruse. Rusofobija je rasizam. Niko nema pravo – ni u samoj Rusiji, niti van njenih granica – da omalovažava Ruse samo zato što su Rusi”. (OVDE).

Da Ukaz o osnovama državne politike u oblasti istorijskog prosvećivanja predstavlja materijalizaciju pojedinih ključnih idejnih postulata nove ruske politike čiji je ne samo simbol već, po svemu sudeći, i ključni kreator Vladimir Putin, vidi se i po tome što se u Ukazu Rusija definiše kao „država-civilizacija”. Tezu o Rusiji kao posebnoj civilizaciji, koja polazi od teorije o posebnim kulturno-istorijskim tipovima Nikolaja Danilevskog (OVDE), Putin je počeo upotrebljavati u izjavama počev od 2020. godine (OVDE, OVDE). Nakon toga je civilizacijski metod našao svoje mesto i u novoj Koncepciji spoljne politike Ruske Federacije, koja je potvrđena Putinovim ukazom od 31. marta 2023. godine (OVDE).

Zanimljivo je da je Putin tezu o Rusiji kao državi-civilizaciji upotrebio i u inauguracionom govoru, i to u kontekstu koji, prema zapažanju arhiepiskopa Save (Tutunova), itekako opominje na Ivana Iljina (OVDE). Na važnost novog Ukaza i uopšte istorijskog prosvećivanja za odbranu „civilizacijskog suvereniteta našeg naroda” i, samim tim, „za pobedu u toj važnoj, gigantskoj borbi sa Zapadom”, ukazao je u svom tekstu i Aleksandar Dugin (OVDE). On dovodi u vezu Ukaz o osnovama državne politike u oblasti istorijskog prosvećivanja sa predsedničkim Ukazom o  utvrđivanju osnova državne politike u očuvanju i jačanju tradicionalnih ruskih duhovno-moralnih vrednosti iz 2022. godine (OVDE), ističući kako ovi predsednički ukazi „formiraju novu ideologiju”, odnosno „novu državnu ideju, novi ruski pogled na svet koji je sada utvrđen dokumentima najvišeg nivoa vlasti” (OVDE).

Uloga Aleksandra Dugina

Prema svedočenju Dugina, donošenju Ukaza o istorijskom prosvećivanju prethodila je podrobna analiza stanja u ruskim društveno-humanističkim naukama – koju su, u organizaciji Ministarstva obrazovanja Ruske Federacije, sproveli pojedini ruski eksperti i naučne institucije – među kojima i „Visoka politička škola Ivan Iljin” ruskog državnog humanitarnog univerziteta iz Moskve, na čijem se čelu nalazi sam Aleksandar Dugin (OVDE, OVDE). U to da je u ovom značajnu poslu, koji je prethodio Putinovom donošenju Ukaza, Dugin imao značajno učešće teško se može posumnjati, nakon što je nedavno portparol Kremlja Dmitri Peskov uzeo u zaštitu Dugina rekavši: „U svakom slučaju, uvrede na račun Dugina smatramo nedopustivim”, OVDE), nakon što je on tokom aprila bio meta žestokih napada liberala i komunista, zbog toga što je Visoka politička škola pod njegovim rukovodstvom ponela ime poznatog konzervativnog pravnika, filosofa i belogardejskog ideologa Ivana Iljina (OVDE, OVDE, OVDE).

A Dugin veli da je u okviru „itekako ozbiljnog procesa preispitivanja osnovnih sadržaja humanstičkih disciplina” – u okviru kojeg je donet predsednički Ukaz o osnovama državne politike u oblasti istorijskog prosvećivanja – utvrđeno da je „naše obrazovanje u humanističkoj oblasti prepunjeno zapadnocentričnim teorijama”. Pritom, one „podrivaju predstavu o civilizacijskom suverenitetu Rusije”, jer „polaze od apsolutne univerzalnosti zapadnog puta razvitka” (OVDE). U izuzetnom intervju (OVDE), koji je Aleksandar Dugin nedavno dao na temu značaja novog Putinovog Ukaza, ruski geopolitičar iznosi podatak da je ekspertska analiza stanja u ruskim humanističkim naučnim disciplinama okončana prvim obimnim izveštajem još pre pola godine.

Naime, na osnovu prvih uvida, moglo se pouzdano zaključiti da se ruska društvena nauka – sa izuzetkom filologije i pravne nauke – nalazi u stanju „epistemološke okupacije”, jer su pojedine discipline metodološki uređene potpuno onako kako to odgovara gepolitičkim interesima Zapada. Tako, primera radi, psihologija suštinski smatra patriotizam za patološku pojavu (OVDE). Da je tokom prošle godine u sferi humanstičkih nauka započeta ozbiljna reformska aktivnost – s ciljem njihovog suštinskog metodološkog preformatiranja, kroz odbacivanje liberalnih i sovjetskih ideoloških i, u suštini, zapadnocentričnih postulata – te da u tom poslu značajnu ulogu imaju Aleksandar Dugin i njegova „Visoka politička škola Ivan Iljin” (koja je u sklopu Ruskog državnog humanitarnog univerziteta, prim. NS) – zamišljena da budu novi ruski tink-tenk (think tank) – moglo se zaključiti iz zapaženog intervjua koji je početkom godine Ruskoj gazeti dao mitropolit jekterinburgški i verhoturski Jevgenij (OVDE).

Svetlo ruske istorije

Rezultati obimne analize dostavljeni su predsedniku Ruske Federacije, a Putin je, prema Duginovim rečima, u okviru jedne „vrlo promišljene strategije” posebnu pažnju posvetio resuvrenizaciji istorijske nauke – smatrajući da se deookupacija ove humanističke discipline mora početi odmah – dok se sa episetmološkom deokupacijom psihologije, sociologije, politikologije, kulturologije, etnologije može krenuti i kasnije. Putin je čak brigu za resuverenizaciju istorijske nauke lično preuzeo na sebe, a rezultat takvog njegovog odnosa prema istorijskoj nauci jeste Ukaz koji je donet šest meseci nakon okončane ekspertize. Prema Duginu, Putin se založio za to da predstavu istorije ruskog naroda kreira sam ruski narod, kao državotvorni narod Ruske Federacije, tj. kao subjekt istorije.

Shodno tome, predstava ruske istorije ne bi trebalo da bude opredeljena ni zapadnim ni istočnim teorijskim modelima, već bi trebalo da proističe iz istorijskog iskustva samog ruskog naroda i ruske države, koji bi u metodološkom smislu trebalo da zauzmu vremenski i prostorno centralnu poziciju u okviru istorijskih istraživanja (OVDE). Jer, u multipolarnom svetu svaka civilizacija mora da ima sopstvene istorijske modele (OVDE). Shodno tome, rečju Dugina, „tek kada sebe počnemo da smatramo istorijskim subjektom, a ne objektom” i „ako se budemo rukovodili svojim tradicionalnim vrednostima – o čemu se na više mesta govori u Ukazu – a ne vrednostima drugih civilizacija, posebno antitradicionalnim i netradicionalnim vrednostima zapadne civilizacije”, možemo „postati stvarno nezavisna i slobodna država”.

Kako je cilj istorijskog prosvećivanja da se istorijski događaji osvetle „svetlom ruske istorije” a, shodno tome, da se ruski narod nalazi u ulozi subjekta istorije, u Putinovom Ukazu se svesno ne govori o istorijskom obrazovanju, već o istorijskom prosvećivanju. Ukoliko, pak, ne postoji sopstvena predstava istorijskih događaja, kao rezultat rada suverenizovane istoriografije, neprijatelji Rusije će, po rečima Dugina, popuniti takav prazan informacioni prostor svojim predstavama o Rusiji i njenoj ulozi u svetskoj istoriji, primera radi, tokom Drugog svetskog rata. Nametanje tuđe, neprijateljske predstave o ulozi Rusije u pojedinim istorijskim događajima i epohama, istovremeno služi Kolektivnom zapadu kao efikasno informaciono oruđe za unutrašnju destabilizaciju Rusije, jer se na temelju izmenjene i iskrivljene istorijske svesti, putem medijskih manipulacija, lako formira neodgovorna, partikularna i nepatriotska politička svest pojedinaca (OVDE).

Istovremeno, Aleksandar Dugin primećuje da potreba za jednim takvim predsedničkim ukazom ne bi postojala da su najviše naučno-obrazovne institucije, počev od Ruske akademije nauka, istorijski prosvećene sa „ruskog stanovištva”. Zato je važno da proces istorijskog prosvećivanja zahvati sve ove institucije – ali i organe vlasti – jer, kako primećuje Dugin, u Vladi i administraciji predsednika Rusije, mnogo je ljudi koji nisu „istorijski prosvećeni sa ruskog stanovišta” i koji nemaju jasne predstave o „tradicionalnim vrednostima našeg identiteta” (OVDE, OVDE). Prema oceni Dugina, zbog činjenice da Putinov novi Ukaz ima ogromni značaj u principijelno važnom semantičkom (saznajnom) ratu koji Rusija vodi sa Zapadom, Rusija je bila jedno pre donošenja ovog Ukaza, a sasvim drugo nakon toga (OVDE).

Srpski slučaj

O aktuelnosti teme resuverenizacije istoriografije (ne samo političke, već i pravne, kulturne itd.) i u srpskim univerzitetskim prilikama, te o korisnosti ruskog pionirskog eksperimenta, materijalizovanog kroz Putinov Ukaz o osnovama državne politike u oblasti istorijskog prosvećivanja, jasno svedoči tekst Miloša Kovića „Nauka kao oruđe imperije” (OVDE). Ković se, na metodološkom tragu Dugina, najpre pita: „Zašto glavni, univerzitetski tok beogradske akademske istoriografije tako uporno i marljivo premerava srpsku nacionalnu istoriju aršinima Amerikanaca, Britanaca, Nemaca? Zašto srpski istoričari, kada ustanove da nešto u srpskoj prošlosti premalo liči na njihove zapadne uzore, uzimaju tako neprijateljski i podrugljiv ton? Zašto nisu u stanju da zasnuju baš ni jednu novu, originalnu naučnu paradigmu, koje bi omogućila da se, umesto pukog prepričavanja i prevođenja zapadne literature, zasnuje autentična istorijska misao i time, ko to zna, možda nešto i doprinese svetskoj nauci?”

A onda, u svom tekst srpski istoričar zaključuje: „Recimo to jasno i direktno: nauka je, ukoliko se pod tim pojmom podrazumevaju znanja i naročito paradigme nastale u najvećim zapadnim akademskim centrima, u svom glavnom, preovlađujućem toku – puko oruđe imperije. Od poslednjih decenija 15. veka – kada su se beli Evropljani razmileli po planeti, da bi izgradili svoja kolonijalna carstva – do današnjih zloupotreba gotovo svih naučnih grana, svest o tome je, čini se, sasvim sazrela i to pre u najširim društvenim slojevima nego među univerzitetskim elitama”.

Imajući u vidu stanje u celokupnom prosvetnom sistemu Srbije, Slobodan Antonić u podrobnoj analizi pokazuje da je reformu obrazovanja u Srbiji posle 5. oktobra 2000. godine vodila kompradorska inteligencija, a da je rezultat, između ostalog, „pražnjenje gradiva od sve većeg dela štiva koje je u vezi s kulturnim i nacionalnim identitetom” (OVDE). Istovremeno, Slobodan Vladušić jasno pokazuje koji politički motivi stoje iza proterivanja srpskog stanovišta sa univerziteta i društveno-humanističkih nauka u Srbiji: „Razlog zašto se to čini, takođe je veoma prost: država u kojoj je suzbijen nacionalni identitet može da bude samo mirna kolonija na kojoj obitava zatečeno stanovništvo, podređeno kolonijalnoj upravi i njenim interesima” (OVDE).

Koliko je duboka i preteća, Duginovom rečju, „epistemološka okupacija” ‘srpskog’ univerziteta ponajbolje se, čini se, vidi iz teksta dubrovačkog protojereja i penzionisanog profesora hrišćanske epistemologije sa Pravoslavnog bogoslovskog fakulteta Univerziteta u Beogradu, dr Vladana Perišića, pod naslovom „Da li nacija može biti hrišćanska, a crkva nacionalna”, koji je objavljen na portalu teologija.net. Ukratko, nacija i nacionalni identitet su za ovog sveštenika i profesora teologije puki socijalni konstrukti novijeg datuma (od kraja 18. veka), pa je, shodno tome, važno shvatiti da „nacija nije stvarna nego samo ‘imaginarna zajednica’”, a „nacionalno jedinstvo može postojati samo kao diskurzivna konstrukcija”.

Pošto, Perišićevom rečju, „što se biologije tiče nema nacionalnog kontinuiteta”, onda je „biologija zamenjena kulturom”, ali se i „kulturni koncept nacije (baš kao i jezik) pokazao izvorom beskrajnih sukoba”. Ako je tako, pita se Perišić, „gde je onda uloga crkve u svemu tome?”, a potom zaključuje: „doprinos crkve nacionalnom jedinstvu, u krajnjoj analizi znači doprinos političkoj (i ekonomskoj) moći vladajuće elite”. Ne videći ništa dobro i autentično u naciji, Perišić sugeriše: „Nacija može ostati, ali ona ne bi trebalo da ima nikakvu suštinsku ulogu u mom hrišćanskom životu. Drugim rečima, nacija bi trebalo da bude prevaziđena. Ona može biti prisutna, ali kao i da nije tu. Ona može biti prisutna samo kao putokaz čija je jedina uloga da pokazuje prema nečemu što je beskonačno uzvišenije od nje” (OVDE).

Poreklo i suštinu teza, koje iznosi sveštenik i teolog Perišić, razobličio je u svojoj studiji „Zavjet i poricanje: Srpsko bogoslovlje ili Megalopolis” drugi srpski sveštenik i univerzitetski profesor pravoslavne teologije, dr Darko R. Đogo. On, najpre, pokazuje didaktičko-pedagoški i soteriološki značaj nacionalne crkve, nacionalnih svetitelja i eshatološkog ideala Nebeske Srbije: „Stvar dakle nije u ‘razbijanju cjeline carstva’ nekom Nebeskom Srbijom, već u normativnosti Nebeske Srbije, u tome što je njeno postojanje poziv na jedan konkretan etos u vijeku u kome su čak i pravoslavni bogoslovi razvili odbojnost prema bilo kakvom obliku idealizma i normativizma.

Kada u Nebeskoj Liturgiji Sv. Nikolaj Žički slika metafizičku dvojedinost srpskog neba i zemlje, on dramu srpskog pada i iskupljenja smješta u etos srpskog naroda, pa time i svakog konkretnog Srbina. ‘Nebeska Srbija’ je eshatologija koja obavezuje jer je utemeljena u istoriji. Ona nije prosta projekcija lakoće postojanja iz metaperspektive u sada – ona je mučenički put od ovog sada ka carstvu Božijem… Ona je (eshatološki ideal Nebeske Srbije, prim. aut) podrazumijevala otpor u vremenima okupacije i društvenu pravdu, zasnovanu na etosu u vremenima mira. Oboje nalazimo u središtu epskog izraza – prvo kroz opredjeljenje za ‘nebesko carstvo cara Lazara’ u kosovskom ciklusu, a drugo kroz maksimu ‘bolje ti je izgubiti glavu nego svoju ogriješiti dušu’ u pjesmi ‘Marko kazuje na kome je carstvo’, dakle u pretkosovskom ciklusu…”

Dresura za prezir

Istovremeno, Đogo objašnjava zašto nas „Megalopolis dresira da preziremo istoriju”: „zato što on nastoji da utemelji sopstvenu ‘istoriju’ umesto naše, a kako je jedino validna istorija ‘brenda’, ‘životnog stila’, ‘seksualnog afiniteta’, svaka od njih zauzima mjesto i lične i kolektivne istorijske svesti… Čovjek koji ima izraženu nacionalnu svijest, tj. nacionalni koncept istorije biće generalno sumnjičaviji prema kompaniji koja pripada Kolektivnom zapadu jer će se zapitati kakva je istorija te kompanije u okvirima represivnih i agresivnih dejstava Zapada prema njegovom narodu i zemlji”. Ipak, najvažniji razlog da Megalopolis protežira jednu anacionalnu ‘teologiju’ nalazi se u činjenici da – za razliku od „Nebeske Srbije”, koja sadrži primere istorijske konkretizacije hrišćanskog etosa koji nas obavezuju – „carstvo Božije” Megalopolisa nas „oslobađa” bilo kakvog pripadanja – predačkog, ličnog, nacionalnog.

Njemu je, rečju Đoga, „moguće pripadati samo jednim subjektivnim osećanjem ‘pretplaćenosti na spasenje’. Sledstveno tome, „’carstvo Božije’ Megalopolisa je izabralo samo ‘liturgiju’ kao svoj jedini praksis, ili tačnije: ‘događaj’ i sveopšti odgovor na sva pitanja čovjeka i društva – tu se čini da je ono bar u nečemu dosljedno ranohrišćanskom etosu na koji se poziva”. Međutim, „carstvo Božije ranog hrišćanstva je bilo subverzivno prema imperiji dok je ‘carstvo Božije’ Megalopolisa uvijek glas imperije, ‘subverzivan’ samo prema ostacima modene svijesti kao što su nacionalni identiteti ili normativnost porodice”. Jednom rečju, „eshatologija” Megaloipolisa nije „carstvo Božije za koje se ide u arenu, među lavove”, zaključuje Đogo (OVDE).

A sada već daleke 2012. godine potpisnik ovih redova je – polazeći od zaključaka Ivana Iljina o značaju nacionalnih svetitelja u misiji hrišćanske crkve – napisao: „Modernisti i ekumenisti u pravoslavnoj crkvi, kao jedan od mnogobrojnih globalističkih ešalona, ogorčeni su protivnici svakog izraza nacionalne samobitnosti, ili rečju Ivana A. Iljina, svakog akta duhovnog samoodređenja jednog naroda: nacionalne kulture, nacionalne istorije, a pre svega nacionalne svetosti. Kosmopolitizacija i unifikacija crkvenosti od strane ekumenista sprovodi se potiskivanjem nacionalne svetosti – kao najdublje i istinske potvrde Božijeg prisustva u istoriji – iz dva razloga. Najpre, živi likovi nacionalnih svetitelja predstavljaju, s jedne strane, najbolju školu rodoljublja koja učvršćuje nacionalnu svest, jer otadžbina dobija mistički smisao i opravdanje, kao zajednica-sabor upokojenih, živih i svetih jednog naroda; istovremeno, duhovnom vertikalom narodne svetosti nacionalna svest se brani od degradacije sekularizmom i paganizmom krvi i tla.

S druge strane, nacionalni svetitelji, posebno tako tipični primeri kroz koje se ovaploćuje nacionalni karakter naroda – kao što je kod Srba Sveti Sava – snažno utiču na poistovećivanje jednog naroda sa verom koju ispoveda, kao i svojom pomesnom crkvom. Svetitelji Nebeske Srbije i Svete Rusije i posle zemnog života bili su najbolji apostoli hrišćanstva i čuvari crkvenosti u svojim narodima. Zato se ekumenističkim potiskivanjem ili skrnavljenje punoće lika nacionalnih svetitelja raslabljuje crkvena svest jednog naroda, a posledično i njegova ukorenjenost u predanje, kao najboljeg čuvara ortodoksije. Uz to, kosmopolitizacija dovodi do slabljenja identifikacije između naroda i crkve, ali i između klira i naroda, što neminovno vodi sablazni klerikalizma. I tako, umesto sabornosti naroda Božijeg – okupljenog oko nacionalnih svetitelja – na scenu stupa, rečju protojereja Aleksandra Šargunova, pseudocrkvenost religioznog (protestantskog) individualizma…

Drugi razlog za potiskivanje nacionalne svetosti od strane ekumenista nalazi se u tome što žitija svetitelja jednog naroda predstavljaju najrazumljiviju i duhovno i intelektualno najpristupačniju lektiru samožrtvenog vrlinskog života, koji se suprotstavlja religioznom utilitarizmu i egoizmu crkvenih modernista i ekumenista. Nasuprot njihovom vrednosnom relativizmu, proisteklom iz verskog sinkretizma – svetitelji jednog naroda su plameni učitelji bogoljublja i rodoljublja, čija svetost podseća da postoje vrednosti za koje vredi položiti život. Žrtvovanje se nalazi u osnovi hrišćanske kulture i etike, jer kao što ističe Natalija Naročnicka: ‘za svete mučenike, za vjeru, za sve poginule za Otadžbinu, za dug, čast, ljubav, primjer koji nadahnjuje bila je iskupiteljska krsna žrtva’” (OVDE).

Samo resuvrenizacija društveno-humanističkih nauka, i uopšte nacionalne kulture, može pomoći da se podignu pokolenja koja neće imati istorijsku svest i etiku amebe i koji će biti uvereni u to da postoje više vrednosti od ljudskog komfora, ali i ljudskog života. S druge strane, nedavni slučaj podrške Dinku Gruhonjiću, podjednako kao i stavovi penzionisanog profesora teologije Vladana Perišića, jasno pokazuju koliko, rečju Slobodana Antonića, „neokolonijalna koncepcija (anti)obrazovanja uspešno pustoši srpsku prosvetu”, te da je „i možda poslednji čas da se tome pruži otpor”, po uzoru na ono što trenutno u ovoj oblasti preduzima Rusija (OVDE).

Autor: Zoran Čvorović, profesor Pravnog fakulteta u Kragujevcu

Izvor: Novi Standard

Hvala na poverenju! Molimo vas podelite, širite istinu!