Opšta izdaja ćirilice

četvrtak, 27. 04. 2023.sreda, 26. 04. 2023. Kefalo

Srbi protiv ćirilice

Počivši lingvista iz Banja Luke dr Milorad Telebak, svojevremeno voditelj omiljene emisije na tamnošnjoj državnoj TV „Govorimo srpski“, koja je ukinuta kao previše srpska, gostovao je u svim opštinama Republike Srpske govoreći o značaju ćirilice. Odbio je mogućnost da dobro zaradi radeći za neki „evropski“ projekat, jer se zahtevala latinica. Pre petnaestak godina napisao je tekst „Srbi protiv-ćirilice“, sa završnom rečenicom „Dok bude ćirilice biće i Srba“ (1). Znao je da mora nastupati „mekano“, tj. sa ćirilicom kao primarnim pismom, što podrazumeva da postoji i ono drugo latiničko koje se ne spominje ali vlada, a ne pisati o ćirilici kao jedinom srpskim nacionalnom pismu. Ali ni tako benigni tekst tako uglednog naučnika nije hteo da objavi niko drugi osim „Glasa pravoslavlja“ Crkvene opštine Derventa.Telebak je dobro znao da je srpska lingvistika još od 1954. ( Novosadski književni dogovor Srba i Hrvata) zapljusnuta srbohrvatsvom, i da će posle konačne oseke u srpskim zemljama ostati samo hrvatska latinica.

U Novom Sadu 1,5% ćirilice

Predviđanje Telebaka se obistinilo u tolikoj meri da je pre dve godine predsednik Matice srpske prof. dr Dragan Stanić izbrojao u nekoj ulici u Novom Sadu ukupno 1,5% ćiriličkih natpisa. Bio je zaprepašćen takvim nalazom, kao da su on i Matica dugo odsustvovali iz Novog Sada, pa nisu bili upućeni u pravo stanje stvari. Međutim, Matica je bila stalno u Novom Sadu, a on je njen predsednik u drugom mandatu, što znači da su dobro radili za vreme njegovog prvog mandata. Ali nije tako, jer on lično na godišnjoj Skupštini Matice nije dozvolio Dragoljubu Zbiljiću, predsedniku prvoosovanog udruženja za odbranu ćirilice „Ćirilica“ Novi Sad da obrazloži potrebu izjašanjavanja skupštine o ostajanju hrvatske latinice u srpskom pravopisu, jer je to smrtonosno po ćirilicu. Posle toga rekao je Zbiljiću da je istorija nama dala dva pisma i ima tako da ostane. U tom pravopisu je pojašnjeno zašto je i latinica srpsko pismo – ona je ostatak iz srpskohrvatskog jezičkog zajedništva ( onog iz 1954.). Međutim, to zajedništvo je bilo u srpskohrvatskom jeziku i u nesrpskoj državi, dok je danas jezik ponovo srpski, a i država je srpska pa makar i samo po imenu.

Hrvati mogu bez srpske ćirilice, a Srbi ne mogu bez hrvatskog ostatka iz zajedničkog života- latinice

Posle komunističkog proglašenja jezičkog zajedništva sa Srbima 1954., ćirilice je bilo u Hrvatskoj kao i ranije – samo imena železničkih stanica, odnosno malo više nego u vreme Pavelića – njena potpuna zabrana. Ovo zbog toga što su se hrvatski lingvisti, isto kao i političari, nadali hrvatskoj državi, učvršćenoj hrvatskim jezikom i hrvatskom latinicom.

Srpski lingvisti i političari su sa još većim žarom nastavili da rade za Jugoslaviju umesto za Srbiju, a da bi što više udovoljili svom drugu Titu zamenjivali su svoju ćirilicu kao simbol četništva, prošlosti i mraka, hrvatskom latinicom kao simbolom bratstva i jedinstva sa Hrvatima i jugoslovenstva. Prešli su Srbi da na ljubljenj dva puta u filmovima, da umesto posle pišu nakon, umesto zapete zarez i sl. Rado se pristalo na vršenje nasilja nad ćirilicom, pa čak i povlačenjem iz državne uprave ćiriličkih pisaćih mašina ( osim za makedonsku ćirilicu), i prestanak proizvodnje novih , itd. Pismo je bilo ideološko pitanje, pa se znalo da će biti smenjen predsednik Vlade Srbije dr Blagoje Nešković i po tome što mu je Aleksanadar Ranković prigovarao da se još uvek potpisuje ćirilicom. A kad je počela televizija, u Studiu Beograd nije bilo ni slova ćirilice čak ni u školskom programu. Bilo je normalno da omrknu ćirilička imena ulica, a osvanu latinička. Evo svedočenja o tome prof. dr Milice Grković iz Stanićevog Novog Sada , (2): „Šezdesetih godina, kad su u Novom Sadu, prekonoć skinuti svi ćirilički natpisi ulica i stavljeni latinički, ozlojeđeni građani otidoše do gradske opštine, da zatraže objašnjenje zašto je to učunjeno u gradu sa srpskom većinom. Načelnik Sekretarijata za pravne poslove koji ih je primio, i saslušao, odgovorio im je: „Nemojte misliti da sam ja to naredio, kao Hrvat. Tako je odlučio i naredio Predsednik gradske opštine Toza Jovanović, koji je, kao što znate, Srbin“.

Ćirilici je potpisana smrtna presuda ostavljanjem u srpskom pravopisu i hrvatske latinice i u vreme kad je Srbija ponovo postala država

Uvođenjem i hrvatske latinice u srpski jezik srpskim pravopisom ćirilici je oduzet karakter srpskog nacionalnog simbola, pa je ona postala samo jedno od dvaju sredstava za zapisivanje srpskog jezika.Tj., izgubila je funkciju nosioca srpske kolektivne nacionalne svesti. Tokom takve sedmodecenijske prakse u svesti srpskog naroda duboko je ukorenjena misao da je i latinica srpsko pismo, pa će mu ostati ona ako nestane ćirilica. Tome je uveliko doprinela i laž da je Vuk autor i ove latinice, koju decenijma širi ponajviše prof. dr Petar Milosavljević.

Imajući u vidu pomenutu praksu, kao i opšesvetsku jezičku praksu da dva konkurentna pisma ne mogu opstati u istom jeziku, ostavljanje u srpskom pravopisu i hrvatske latinice uz ćirilicu isto je što i držati vučicu i jagnje u istom toru. Doduše, vučica bi postala dobroćudna posle mnogih upozorenja lingvista da je jagnje primarno, a njega bi sačuvale i razne lažne državne zaštite.

Istinska zaštita ćirilice je samo ona koja se ostvaruje sprovođenjem ustavnog propisa o jeziku i pismu

Zahvaljujući isključivo profesoru sociologije i prava akademiku Radomiru Lukiću, a nikako lingvistima, Ustavom Srbije iz 1990. stvorena je pretpostavka za vraćanje ćirilice srpskom narodu. Po tumačenju samog akademika – svugde ćirilica osim u privatnoj komunikaciji. Međutim, lingvisti su to obesmisli tako što su postigli da se zakonom upotreba pisma podeli na službenu ( ono što piše država) i javnu ( svo ostalo pisanje ). I donesen je 1992. Zakon o upotrebi jezika i pisama kojim su predviđene kazne samo za nekorišćenje latinice u mešovitim mestima, a ne i ćirilice.

Ustavom iz 2006. donesen je još precizniji ustavni propis.o jeziku i pismu:

„U Republici Srbiji u službenoj upotrebi su srpski jezik i ćiriličko pismo.“

Međutim, srpski lingvisti su prkosili i tom Ustavu ostavljanjem u pravopisu i hrvatske latinice.

U Republici Srpskoj kolonijalni upravnik u BiH je nametnuo ovakav ustavni propis o jeziku i pismu:

„Službeni jezici Republike Srpske su: jezik srpskog naroda, jezik bošnjačkog naroda i jezik hrvatskog naroda. Službena pisma su ćirilica i latinica.“

Jezik se ne zove srpskim imenom, da bi se kasnije u povoljnom političkom trenutku mogao nazvati bosanskim jezikom, ali što se tiče pisma Srbi nisu zakinuti ako misle srpski– ćirilica uz jezik srpskog naroda, a latinica uz jezike druga dva naroda.

Današnji elitni srpski lingvisti u Srbiji nisu zaslužni za postojeći ustavni propis o jeziku i pismu, nego su bili protiv istog

Inicijativa za postojeći ustavni propis – samo ćirilica uz srpski jezik, potekla je iz udruženja „Ćirilica“ Novi Sad, onovanog 2001..

Lingvista mr Branislav Brborić, na funkciji pomoćnika ministra kulture Dragana Kojadinovića u Vladi prof. dr Vojislava Koštunice, odustao je od dvoazbučja i u saradnji sa „Ćirilicom“ sačinjen je predlog referendumskog pitanja za jezik i pismo. Na referendumu za ustav 2006. srpski narod se opredelio samo za ćirilicu uz srpski jezik u službenoj upotrebi.

Matica srpska je bila protiv ustavnog propisa o jeziku i pismu, što je pokazala neusklađivanjem svog pravopisa sa Ustavom, odnosno ostavljanjem u njemu i hrvatske latinice. Lingvisti su ostali pri takvom čuvanju hrvatske latinice i prilikom izrade svog Predloga zakona o jeziku i pismu iz 2017.. Pošto je Predlog rađen u saradnji sa Ministarstvom za kulturu i informisanje za vreme predsednikovanja Vladana Vukosavljevića, a nije stigao pred narodne poslanike ni posle četiri godine, mogao je biti prikočen samo sa najvišeg mesta.

U sukobu s Ustavom Srbije srpski lingvisti su dobili podršku za latinizaciju Srba ne samo od srpske države, nego i iz Hrvatske – od tamnošnjeg lingtviste prof.dr Ante Bežena. On smatra da Srbi u Vukovaru nemaju pravo na ćirilicu i ekavicu, jer su srpskim pravopisom pored njih propisane i latinica i ijekavica, a upravo su one na novim tablama u Vukovaru. Još je rekao da bi odustajanje od latinice bilo jezičko nasilje, što će reći da je dobro nasilje nad ćirilicom, a ne i nad latinicom.

Konačna izdaja ćirilice od strane jezičke struke odustajanjem od ustavnog propisa o jeziku i pismu razumljiva je i iz intervjua prof. dr Aleksandra Milanovića, datog Prvom programu Radio Beograda dana 3. aprila ove godine, kojom prilikom je rekao da će biti kontrole u školama u smislu da li se naporedo koriste oba pisma.Time je on otkrio da će pravopisom, koji je u pripremi, hrvatskoj latinici biti priznato sve što je ona osvojila u srpskim zemljama, odnosno da će u njemu ostati dvoazbučje, iako samo ljudima bez grama pameti nije jasno da je ono smrtonosno po ćirilicu.

Lažno državno spašavanje ćirilice i u Srbiji i u Republici Srpskoj

Političari dveju srpskih država pompezno su najavili da će 2021. povodom Dana srpskog jedinstva, slobode i nacionalne zastave doneti zakone spasonosne po ćirilicu.

U Srbiji je za tu priliku usvojen „Zakon o javnoj upotrebi srpskog jezika i zaštiti i očuvanju ćiriličkog pisma“. Njega je podrobno analizirao prof. dr Dragoljub Petrović i nazvao ga zakonom za ruganje, a ovom prilikom ukazuje se samo neke kardinalne pravne nedostatke. U njemu nema pozivanja na ustavni propis, niti ima pojam službena upotreba, nego se neustavno uvodi pojam ćirilice kao matičnog pisma, kako bi se izbeglo pominjanje onog drugog pisma iz pravopisa – hrvatske latinice koja vlada srpskim zemljama, i čija vladavina se produžava ovim zakonom, umesto da se štiti ćirilica. Prethodni Zakon o službenoj upotrebi jezika i pisama imao je pojam službenosti već u svome nazivu, i njime je bilo propisano obavezno korišćenje ćirilice u ispisivanju naziva privatnih firmi. A videli smo i od samog predsednika Matice srpske da se upravo po tim ispisima daleko najviše primećuje prelazak srpskog ćiriličkog lica u hrvatsko latininičko Ali u novom „spasonosnom“ zakonu po ćirilicu o tome nema ni traga, pa je on izglasan samo zato da se neutrališe dejstvo ustavnog propisa o jeziku i pismu, odnosno da se pitanje pisma prevarom reši kao pobedničko, slično pitanju Kosmeta.

Neviđeno izdajnički zakon u Republici Srpskoj

U Republici Srpskoj usvojen je „Zakon o zaštiti, očuvanju, i upotrebi jezika srpskog naroda i ćiriličkog pisma“. Njime nije utvrđena apsolutno nijedna mera kojom se štiti ćirilica, na primer obaveznost pisanja njome, nego se samo njegovim članom 8. štiti „standardizovani oblik ćiriličkog pisma, poštujući njegov integritet i štiteći njegovu kulturnu vrijednost.“ Pojednostavljeno: ćirilica nigde nije obavezna, ali tamo gde se slučajno i primeni mora biti standardna, što znači da zakonom nije zaštićena ćirilica kao službeno pismo srpskog jezika, nego je zaštićena latinica kao službeno pismo bošnjačkog i hrvatskog jezika. U Zakonu uopšte nije pomenut pojam službene upotrebe pisma, iako je Ustavom propisana ćirilica uz srpski jezik, što znači da, na primer, nisu službeni dokumenti presude sudova u Republici Srpskoj koje se već dve decenije ispisuju na srpskom jeziku i hrvatskoj latinici, a ćirilicom može samo onda ako to izričito zatraži neki donkihotski Srbin.

Svi političari u Srpskoj su na rečima protiv sarajevskog unitarizma, a ovim zakonom su konačno i nedvosmisleno potvrdili da su izdali svoju ćirilicu kao glavnog nosioca srpske kolektivne nacionalne svesti, i to u korist unitarne hrvatske latinice.

Čak je i strana kolonijalna uprava u BiH uveravala vladiku Jefrema da se Srbi ne trebaju plašiti sarajevskog unitarizma, jer imaju svoj kineski zid – ćirilicu, ali visokoškolovani Srbi su taj identitetski odbrambeni zid srušili do temelja.

Predmeti zakon je apsolutno neustavan jer se njime niko ne obavezuje da uz službeni jezik srpskog naroda koristi njegovo službeno pismo, a što je propisano Ustavom.

Ovaj zakon je zaprepašćujuće izdajnički naročito zbog toga što je donesen u vreme kada Republici Srpskoj preti postepeno ukidanje, i kada su joj nacionalni simboli potrebni kao hleb i vazduh. Njeno političko vođstvo, kao i intelektualna elita u celini, nisu dorasli ovom istorijskom trenutku jer su odabrali da se individualnost srpskog naroda ne čuva ćirilicom kao srpskom nacionalnom vrednošću, nego hrvatskom latinicom kao unitarnom vrednošću. Kad u zakonu nema obaveznosti korišćenja ćirilice, onda se njime pokazuje lažna briga za nju. Time je njegov smisao apsolutno suprotan članu 3., u kome se za ćirilicu kaže da „predstavlja temelj kulturnog i nacionalnog identiteta“.

Srpska elita podržava lingviste i političare u latinizaciji Srba

Osim neznatnog broja ljudi iz udruženja za odbranu ćirilice od školovanih Srba, ne postoji slučaj da se neki poznati školovani Srbin javno suprotstavio dvoazbučju. Ali zato ima mnogo primera da su današnji najugledniji Srbi svojim javnim nastupima pokazali da ćirilica nema značaja za srpski narod. U tome je najviše prednjačio prof. dr Milo Lompar svojom knjigom „Duh samporicanja“, štampanom u velikom tiražu, i to u 12 izdanja. Osim što je suprotno Ustavu Srbije napisao da je i latinica srpsko pismo, predložio je da se pitanje pisma iznese na političko tržište, pa kom opanci kom obojci. Kad je Lomparova izdaja ćirilice pokazana na jednom rodoljubivom sajtu putem komentara, reakcija posetilaca je bila gotovo nikakva, što će reći da je Lompar pogodio raspoloženje i pamet srpske rodoljubive inteligencije.

Autor: Nemanja Vidić