Ognjište
Ognjište (ili vatrište), deo je čovekovog životnog prostora namenjen za loženje vatre. Vremenom, ovaj pojam postaje jedan od najvažnijih simbola u ranoj ljudskoj kulturi, kojim se pokazjue i čuva identitet, kao i postojanje uopšte.
Reč ognjište — oganj je sanskritskog porekla. Smatra se da srpska reč oganj, latinska ignis, litvanska ugnis, kao i ime staroindijskog božanstva vatre Agni, vode poreklo od indoevropskog, tačnije sanskritskog agnis. Reč vatra potiče od staroiranske reči atar, koja je značila plamen i svetu vatru.
Još kod starih Slovena, ognjište je imalo važan i kultni značaj. Bilo je centralno mesto životnog prostora, a ispod njega su se polagali pokojnici.
Kod starih Srba je ognjište bilo ukopano u sredini jednoćelijskog kućnog poda. To udubljenje u kome se ložila vatra, sa, obično popločanim prostorom uz vatru, nazivalo se ognjište. Uz ognjište se usresređivao domaći život, obavljala dogovaranja, prepričavla predanja i verovanja.
Narodni izraz „nabiti ognjište“ (nekom) otkriva da su goste primali i posađivali pored ognjišta uz pardu (vertiklni stub u brvnarama) ukazujući mu na taj način, posebnu čast. Uz ognjište se primao prvi božićni gost polaznik. Na ognjištu se davao, uzimao i vraćao zajam, jer se ognjište više priznavalo nego živi svedoci. Ono što je oltar za hram, to je ognjište za kuću. Gotovo svi domaći obredi, od rađanja do umiranja, obavljali su se uz ognjište. Kod Crnogoraca se rečju ognjište i zaklinje i proklinje.
Na ognjištu su se ispovedali grešnici. U Srbiji mlada pred polazak na venčanje ljubi ognjište svojih roditelja, a po dolasku u kuću mladoženje ljubi njihovo ognjište. Oko ognjišta se nosi božićna slama, nalažu badnjaci, peku česnice i pečenice.
Važnost i značaj ognjišta su određeni važnošđu i značajem vatre u čovekovom životu. Sa jedne strane, magična moć vatre (njena apotropejska i lustrativna moć), sa druge strane njena praktična primena u svakodnevnom životu, učinile su ognjište mističnim i magijskim. Otuda je ognjište izuzetno značajno u životu svih naroda, pa tako i srpskog.
I danas se u najpozitivnijoj konotaciji kaže: čuvati svoje ognjište, braniti svoje ognjište…
Izvor: Zanimljiva istorija i geografija
