Jeromonah Maksim: Jeresi i sekte po učenju svetih Otaca

Bogočovek Hristos, Logos i Reč Božija, ovaplotivši se i primivši našu prirodu osnovao je na Samome Sebi Crkvu Božiju. Ova Crkva živi i postoji kroz istoriju do dana današnjeg u svoj svojoj punoti blagodati i postojanosti istine, otkrivene u njoj Bogom, kao što Evanđelist veli: „I reč postade telo i useli se u nas puno blagodati i istine; i videsmo slavu Njegovu, slavu, kao Jedinorodnoga od Oca“ (Jn. 1,14). Budući osnovana na Samome Hristu, konstituisana na Njemu Duhom Svetim, Crkva je produženi Hristos kroz vekove, kako veli sveti o. Justin, jer je Sam Hristos njena ipostas, On sam daje biće Crkvi i zato ona i jeste bogočovečanski organizam, zato je i njen život bogočovečanski život i sve ostalo u njoj je bogočovečansko. Kad kažemo da je život Crkve bogočovečanski, tj. život Samoga Bogočoveka Hrista, pod tim podrazumevamo apsolutnu jednakost istorijskog prohođenja Hrista i Crkve Njegove. Dakle, put Hristov je put Crkve i obrnuto put Crkve je Hristov put, a znamo kakav je to put.

Put bogočovečanski smirenog ovaploćenja i primanja na sebe naše pale ljudske prirode, življenje među ljudima i nošenje njihovih slabosti, progon od tih istih ljudi, krst, Golgota, ali i Vaskrsenje i slavno Vaznesenje. Ovo je put Hristov, ali i put Crkve Hristove, u podudaranju puta Hristovog i puta Crkve ispunjavaju se Hristove reči iz Njegove prvosvešteničke molitve: „Oče! Hoću da i oni koje si mi dao – dakle Crkva – budu sa mnom gde sam ja“ (Jn. 17,24). Kao i sve ostale bogočovečanske reči Jevanđelja i ove se ispunjavaju do samih pojedinosti, tako Crkva Hristova ushodi na krst i Golgotu i silazi sa nje u slavnom svom vaskrsavanju kroz istoriju. Svaki progon Crkve bio je po jedna Golgota koja je izobražavala onu na kojoj je Hristos raspet i svaki trijumf Crkve bio je njeno vaskrsenje i njeno vaznesenje, koje je izobražavalo ono Hristovo Vaskrsenje i Vaznesenje.

Ipak, od svih golgota kroz koje je Crkva prolazila najteže su bile, a i sada su, one golgote na kojima je opet i opet razapinjan Sam Hristos. Te najstrašnije golgote jesu triklete jeresi koje su kroz burnu istoriju Crkve raspinjale Samu Istinu njenu, njen glavni sadržaj i suštinu, a po rečima svetog Justina Ćelijskog: „U Bogočoveku je realno i ipostasno data sva Istina bez ostatka, sva apsolutna Istina“ dakle raspinjući nju jeretici i jeresi su raspinjale samog Hrista.

Reč jeres je grčkog porekla i etimološki gledano ona označava izbor, odabir, davanje prednosti nečemu, a šta zapravo u crkvenom smislu znači ova reč, na to nam odgovara sveti Ignjatije Bjrnčaninov rekavši: „Jeres je ogorčenje i pobuna tvari protiv Tvorca, pobuna i ogorčenje ništavnog, ograničenog bića čoveka prema svesavršenom Bogu. To je greh uma, greh duha, hula na Boga, neprijateljstvo protiv Boga. I posledice pada kroz jeres veoma nalikuju posledicama pada odbačenih duhova: pomračenje razuma, okorelost srca, razlivanje otrova po telu i unošenje večne smrti u dušu. Jeres nije sposobna za smirenje (Sv. Jovan Lestvičnik). Ona čini čoveka potpuno otuđenim od Boga. Ona predstavlja smrtni greh. Kao plod gordosti, jeres drži u gvozdenim lancima onoga koji se njome zarobio, i retko ko se njenih okova oslobađa. Uporno istrajavanje u jeresi svojstvo je jeretika…“

Dakle videli smo dubinu duhovne palosti koju jeres, kao najveći greh, sa sobom nosi. Zbog strahotnih i neshvatljivih posledica greha jeresi, čovek, po rečima Otaca, postaje potpuno otuđen od Boga. Otuđenje od Boga znači i otuđenje od Crkve, jer po rečima sv. Jovana Kasijana: „Nema sumnje, van Crkve je onaj koji ne drži veru Crkve“. Dakle, jeres nosi sa sobom otuđenje, tj. odvajanje od Crkve i samim tim odvajanje od Boga, a odvajanje od Boga donosi večnu smrt, večnu pogibao, kako nam sv. Justin svedoči: „Jeres je dušegubna sila koja čoveka potapa u sve smrti, jer ga odvaja od Crkve Božije…“

Zbog svega toga, jeres i jeste najstrašniji udes Crkve, najveće iskušenje za nju u ovome svetu u kome ona prebiva kao stranac, budući uvek gonjena u njemu i potiskivana. Zato Sveti Oci Petog Vaseljenskog Sabora nisu slučajno reči Spasove „vrata pakla“ protumačili kao „smrtonosna usta jeretika“.

Zašto je jeres u svojoj suštini toliko štetna za samu Crkvu?

Upravo iz tog razloga što jeres u samoj biti potire jedno od glavnih naznačenja Crkve, a to je njen ujedinjujući i sjedinjujući karakter. U Crkvi se na najčudesniji način savršava delo sjedinjavanja Boga i ljudi, tako da se svi sjedinjavani u Crkvi sa Hristom Bogočovekom, obožuju, očišćavaju od greha, izbavljaju od smrti i pripremaju za život večni. Zato sveti Justin Ćelijski blagoglagoljivo i rečito svedoči da je Bogočovek Hristos: „Sobom kao Crkvom zanavek sjedinio nebo sa zemljom, anđele sa ljudima i što je važnije od svega najvažnijeg: Boga sa ljudima“.

Jeres upravo predstavlja suštinsku suprotnost ovom osnovnom, spasonosnom, sjedinjujućem i obožujućem naznačenju Crkve, i dok Crkva vrši svoju misiju ujedinjavanja ljudi istom verom i ispovedanjem i sjedinjavanja istih u Hristu i sa Hristom, dotle jeres vrši svoju satansku misiju razjedinjavanja ljudi, ne samo međusobno, već, što je najstrašnije, ona razdvaja ljude od Samog Hrista, za Koga Apostol veli da: „nema drugog imena pod nebom danog ljudima kojim bi se mi mogli spasti“ (Del. ap. 4,12).

Zbog tog razjedinjujućeg karaktera jeresi, ona je za Crkvu uvek bila i ostala glavni sadržaj, suština, podloga i ipostas jedne antihrišćanske i anticrkvene, bogoborne tvorevine zvane SEKTA.

Reč sekta nastala je u Latinskom jeziku od reči sequi koja znači sledovati i pratiti neka načela. U Crkvenom smislu načela se uvek definišu dogmatima ili kanonima koji iz njih izviru, u svakom slučaju u Crkvi se načela svakako odnose na nauk vere i blagočešća, tj. na neki od segmenata crkvenog učenja. Dakle sekta predstavlja neko odvajanje dela Crkve, tj. crkvenog stada, a koren i osnova tog podvajanja je neko novo, novotarsko učenje i nauka koja se razlikuje od onoga što Crkva zvanično uči i ispoveda ustima Vaseljenskih Sabora i Svetih Otaca. S toga je pojam sekte nerazdvojiv od pojma jeresi, jeres rađa sektu, zato što je jeres kako smo gore pokazali u samoj svojoj biti odvajanje od sabornog, svetootačkog nauka vere i blagočešća, koje je utvrđeno u Crkvi i koje utvrđuje Crkvu.

Nasuprot jeresi temelj i garant jedinstva Crkve uvek je bilo jednodušno ispovedana vera i međusobna, unutarcrkvena, apsolutna saglasnost u svetootačkom dogmatskom i kanonskom predanju i učenju. Ovo nam potvrđuju reči svetog oca našeg Justina, koji govori: „Jedinstvo i jedinstvenost bogočovečanske vere – to je osnov i temelj celokupne crkve Hristove“.

Zato je za nastajanje sekte upravo potrebno pre svega to neko novo, različito učenje i različita načela u odnosu na ona kojima se rukovodi i koja ispoveda Crkvena punota u njenom vaseljenskom, svetootačkom Predanju, a na osnovu tog odvajanja u učenju nastaje i odvajanje od hristoimenog stada Crkve, tj. od Crkvene zajednice ujedinjene sabornom verom, a to odvajanje od Crkve nekim novim učenjem i jeste sekta i sektaštvo u pravom smislu te reči.

Sveti Ignjatije Brjančaninov u svom sozercanju i rasuđivanju o grehu jeresi veli: „Gordost je suštinska odlika palih duhova; suštinska odlika jeretika takođe jeste gordost, koja se najočiglednije projavljuje kroz prezriv odnos i osuđivanje sviju koji ne pripadaju određenoj sekti, neprijateljstvo i snažnu mržnju prema njima“.

Ovakvu tvrdnju ovog svetog Oca potvrđuje iskustvo Crkve, kako ono kroz istoriju, tako i ovo savremeno i aktuelno. Kroz istoriju je očigledan jedan princip u nastupu jeresi i jeretika, koji potvrđuje istinitost ovakvog stava svetog Ignjatija. Radi se o gotovo utvrđenom pravilu po kome jeretici, suštinski odvojeni od Crkvene punote istine i blagodati, zveropodobno nastupaju u odnosu na svoje neistomišljenike, tj. one koji ostaju verni Predanju Crkve. Dakle, svoju bezblagodatnost jeretici su uvek projavljivali svojim agresivnim, neevanđelskim odnosom prema onima koji se ne slažu sa njihovim učenjem i stavovima. Nasuprot njima sveti otac Justin nam svedoči o svetootačkom postupanju prema jereticima: „Očigledna je istorijska činjenica: ni prema najgorim episkopima-jereticima, kao što su Nestorije, Dioskor i drugi, Sveti Oci nisu postupali bez redovnog postupka trikratnog pozivanja, saslušanja, javnog pretresanja i sabornog suđenja, i tek posle toga ih lišavali katedara i činova. Zato Ocima nije mogla biti pripisivana nikakva pristrasnost, žurba, predubeđenost, ili ma kakva jednostranost. To jasno svedoče sačuvana do danas saborska akta Svetih Vaseljenskih i Pomesnih Sabora“. Dakle vidimo, dok se istinski pastiri trude da strpljivim i smirenim upućivanjem na put istine i pobožnosti povrate zalutele ovce, zaražene jeresju, dotle jeretici nastupaju prema neistomišljenicima sa istrebljujućom mržnjom, svedočeći time da njima nije stalo ni do svog, ni do spasenja drugih ljudi, već samo do ostvarenja svojih gordih zamisli, a to je zavođenje što više ljudi pod svoju vlast i svoje palo i samouvereno umovanje. U prilog tome govori nam istorija Crkve kroz činjenicu da su gotovo uvek jeretici bili ti koji su prvi osuđivali, izopštavali i anatemisali Pravoslavne, dok su Pravoslavni uvek nastojali da pre izopštenja, anateme i prokletstva, kojima po kanonima podležu jeretici, pokušaju svim sredstvima trpeljivo da povrate sve zavedene u jeres, nazad u Crkveni tor.

Budući da su jeretici u odnosu na veru i dogmate bili uvek najamnički i koristoljubivo nastrojeni, istorija pokazuje da su isti vrlo često iza sebe imali podršku svetovnih vlasti, jer su, budući bez straha Božijega, veru često instrumentalizovali i njome manipulisali u službi interesa, kako svojih, tako i interesa trenutnih svetovnih vlasti, zarad njene blagonaklonosti i pomoći u nametanju jeretičkog učenja Crkvi. To je prosto prirodni sled događaja, jer izgubivši autoritet istine, budući da su se od istine svojom jeresi odrekli i otpadili, jeretici pribegavaju autoritetu sile, i u smislu sprovođenja vlasti takvog „autoriteta“ potrebne su svetske vlasti, sa kojima su jeretici, budući okrenuti svetskim interesima, kao i svetovne vlasti, po pravilu prebivali u saglasju.

U svom dubinskom sagledavanju jeretičkog mentaliteta sveti Ignjatije dalje veli: „Ali najznačajnije projavljenje gordosti u jeretika i raskolnika sastoji se u tome što oni, odbacivši Bogopoznanje i Bogosluženje, otkrivene i saopštene ljudima od Samoga Boga, nastoje da ih zamene samovoljnim, bogohulnim i bogoprotivnim bogopoznanjem i bogosluženjima“.

Svedoci smo da su ovakve novine, drsko unošene u predanje naše Pomesne Crkve, nastupale postepeno. Najpre je pre više godina od strane pojedinih samovoljnih episkopa u SPC načinjen tzv. „Liturgijski raskol“, kada je uvođenje novotarija u bogoslužbnu praksu naše Pomesne Crkve poremetilo, ili čak prekinulo normalno, međusobno liturgijsko opštenje pojedinih članova nižeg, a u velikoj meri i višeg klira unutar SPC. Ovakav relativistički pristup bogoslužbenom predanju naše Crkve, projavljivan drskim menjanjem tog osveštanog predanja od strane ekumenistički nastrojenih liturgiskih reformatora, najavio je potpuno urušavanje celokupnog Crkvenog blagoporetka, koji vekovima počiva utemeljen na dogmatima i kanonima Svetih Otaca, tj. na onom predanju koje smo od njih primili, a koje su pojedini episkopi, povedeni drskošću i gordom samouverenošću izmenili. Otuda je taj liturgijski besporedak bio preteča trenutnog kanonskog besporetka, najjasnije očitavanog na slučaju progona vladike Artemija. U slučaju progona ovog episkopa i najbezakonijeg otimanja njegove Eparhije od strane pojedinih episkopa SPC, najgrublje su narušeni sami kanonski osnovi Pravoslavne Crkve i to je kao „domino efekat“ bezakonje koje je nastavilo da porađa još veća bezakonja kojima se kraj ne nazire. Zašto je agresivni obračun ekumenista u našoj Pomesnoj Crkvi započet od episkopa Artemija jasno je, jer po rečima svetog Ignjatija: „Ko poseduje blago prave vere žestoko je napadan od neprijatelja!“ Episkop Artemije je svojim nepokolebivim antiekumenističkim stavom i delovanjem pokazao da je primio i sačuvao zalog prave i čiste, otačke vere i pravoslavnosti, zbog toga je u nastupu agresivnog nametanja ekumenističke, jeretičke doktrine u SPC, od strane dela episkopata, on bio prva žrtva, ali ne i poslednja.

Ipak, ono što je gore i od liturgijskog i od kanonskog besporetka jeste ono što ove dve tužne pojave u našoj Crkvi svedoče, a to je dogmatski besporedak. Sveti dogmati su osnov svetih kanona i bogoslužbenog blagočešća u Crkvi, urušavanje kanonskog i liturgijskog poretka svedoči o urušavanju dogmatskog poretka, onog poretka koji niko, nikada, ni u kom slučaju ne sme i ne može menjati.

Dogmati su blago Crkve u čijim istinama je kao u starozavetnom kovčegu sadržana Sveistina, najjasnije i apsolutno otkrivenje Istine, a to je Bogočovek Hristos, osnov i temelj, „krajeugaoni kamen“ naše vere i čitave Crkve, koja tu veru ispoveda i koja se u toj veri spasava. I kao što starozavetni kovčeg nije svako mogao da dotakne, jer bi pod pretnjom prokletstva tog momenta umro, tako i ovaj kovčeg osveštanog, dogmatskog predanja Crkve nije moguće svakome dotaći i duhovno ostati živ. Naime, ukoliko se čovek ne naoruža svetim smirenjem i blagodaću Duha Svetoga, koja je nadahnjivala Svete Apostole i Svete Oce ustanovitelje dogmata, čovek te dogmate neće niti shvatiti, niti sačuvati, već će ih obesčastiti, izmeniti i time pohuluti na Boga, a po rečima Apostola: „Bog se ne da ružiti“ (Gal. 6,7). Takav hulitelj se zove jeretik, koji u svojoj duhovnoj smrti prestaje biti deo živog Crkvenog organizma, koji se napaja blagodaću od glave Crkve – Hrista, i takav postaje umrtvljeno i gangrenozno tkivo na Telu Crkve, koje se u vidu sekte odvaja i otpada od crkvene punote i hristoimenog stada, koje drži neizmenjenu veru Otaca. Dakle, ko je u jedinstvu sa verom, koju Crkva ispoveda, taj je i u jedinstvu sa samom Crkvom, ko nema jedinstvo vere, već u tu veru unosi i najmanju izmenu ili doradu, taj nema ni jedinstvo sa Crkvom, otpao je od nje postavši sektaš upravo svojom jeresi, tj. svojom „novom verom“ koju ispoveda i u koju veruje, a koju Crkva ne poznaje niti priznaje za svoju.

U našoj Pomesnoj Crkvi progon episkopa ERP Artemija pokazao je upravo istu agresivnost, svojstvenu jeretičkom i sektaškom mentalitetu i neevanđelsku osvetoljubivost glavnih protagonista ovog sramnog akta urušavanja Crkvenog poretka i gaženja otačkog predanja. Ta agresivnost sa kojom pojedini episkopi, na čelu sa patrijarhom Irinejem, nastupaju, sa pozicije vlasti pokazuje neblagodatnost njihovog upravljanja Crkvom. Njihov agresivni nastup pokazuje gubitak autoriteta istine i nametanje autoriteta sile, koji je potpuno nesaglasan sa Evanđeljem i neprimeren Crkvi i njenom Predanju. Njihovo preterano oslanjanje na sekularnu i prozapadnu vlast naše zemlje takođe potvrđuje iskustvo Crkve na osnovu kojeg se takvi, nazovi pastiri izgubivši osvedočenje istine lišavaju blagodati Božije i bivaju odsečeni od Crkve, pre svega u suštinskom smilu, a kasnije i u formalnom, administrativnom smislu, te se s toga oslanjaju na sekularne mehanizme vlasti i na njoj temelje svoju, nepastirsku vlast i lažni autoritet. Osnova te odsečenosti od Boga i odvojenosti od Crkve jeste jeres, kako smo gore videli, jeres koju nazovi pastiri i episkopi SPC upražnjavaju bestidno i propovedaju „otkrivene glave“ (javno i otvoreno) posred Crkve Božije. Ta jeres koja je ujedinila crkvenu oligarhiju SPC i državne vlasti jeste jeres ekumenizma, koja kao čado globalizma predstavlja i osnovu prozapadnog režima koji upravlja našom ojađenom državom. Dakle, sasvim je jasno da nam iskustvo Crkve veoma precizno pojašnjava situaciju koja je na sceni u SPC. Ta situacija je dramatična, sa već dovoljno dramatičnih ishoda (mislimo na dešavanja u ERP), koji su nažalost samo početak još dramatičnijih posledica dogmatskog odstupanja patrijarha Irineja i njegovih suflera, tj. episkopa-tutora.

Jedinstvo u veri, jeste jedinstvo Crkve i obratno nejedinstvo u veri, bogopredanoj i otačkoj, jeste osnov nejedinstva u Crkvi, otuda i sekte u njoj. Jeres je jedini osnov i sadržaj pojma sekte. Iz ovakvog zaključka jasno je gde je jeretički i sektaški duh našao sebi plodno tlo u SPC, na kome se razrasta i razvija kao kakva bolest, koja preti da uništi celokupno crkveno ustrojstvo. To tlo ovaj jeretički i sektaški zloduh našao je u episkopatu SPC i to u onom delu koji se, kako to obično biva (o čemu nam svedoči istorijsko iskustvo Crkve) domogao vlasti, temeljeći tu vlast i njen autoritet na sili, bezakonju i pritiscima, a ne na istini, blagodati i predanju, kako je to inače u Crkvi bivalo vekovima. Takvim svojim „upravljanjem“ Crkvom, koje u sebi nema ničeg evanđelskog i hrišćanskog, već totalitarnog i tiranijskog, svedoči da vrh crkvene administracije nije duhovno zdrav i ispravan u onome u čemu nijedan pastir ne bi smeo da zastrani, a to je pravoslavna, svetootačka, odogmaćena vera, vera Apostola, Proroka, Svetitelja i Mučenika. Ali ono što još potresnije svedoči otpalost jednog dela našeg episkopata od ovakve vere, jeste njihovo otvoreno ispovedanje triklete elisiološke i hristološke jeresi, zvane ekumenizam i još otvorenije deklarisanje u javnosti u smislu ekumenizma i humanističkog pacifizma. Ovde pre svega mislimo na patrijarha Irineja, kao i na njegove tutore i jednodušne sledbenike i podržavaoce.

U ovakvoj situaciji, koja trenutno vlada u našoj Pomesnoj Crkvi, sledujući onom evanđelskom principu „po plodovima ćete ih poznati“ jasno je ko su i gde su sektaši u SPC. Sektaši su tamo gde se najmanje očekuju, na „mestu svetom“, na tronu Svetosavskom i sa tog mesta oni od čitave SPC, svojim otrovnim ekumenističkim ispovedanjem i delovanjem pokušavaju da naprave sektu, šireći svoje lažno ekumenističko učenje i trujući Hristovo stado naše Pomesne Crkve, pokušavajući tako da ga odvoje od Jedne Svete, Saborne i Apostolaske Crkve, odvajajuću ga od saborne vere Crkve, tj. namećući svoju „novu veru“ koju saborni um Crkve ne poznaje i ne priznaje kao svoju.

Protiv takvog zla, kao što je jeres ekumenizma i sektaša ekumenista, koji su okupirali administrativni vrh i sve institucije u našoj Pomesnoj Crkvi, dužan je da se bori svaki pravoslavni hrišćanin, a pre svega episkopi i pastiri. Jer pravo prokletstvo nad prokletstvima jeste upravo jeres, kojom jeretici sami sebe proklinju, navlačeći na sebe anateme svih Svetih Vaseljenskih Sabora na kome Sveti Oci odogmatiše veru Pravoslavnu, koju su se oni, ekumenisti, drznuli da menjaju. Sveti Oci su svakome, ko se drzne menjati ono što su oni na Saborima, Duhom Svetim ustanovili, zapretili najstrožijim prokletstvom: „Sveti i Vaseljenski Sabor je odlučio da nikom ne dozvoli da drugu veru proiznosi ili piše ili sastavlja ili domišlja ili da uči drugo. A one pak koji se usude da sastavljaju drugu veru ili da propovedaju ili uče da predaju drugi Simvol… takvima, ako budu episkopi ili klirici, neka episkopima budu tuđi (strani) od episkopstva i kliricima – klira, ako su monasi ili svetovnjaci (laici), oni neka budu prokleti (anatema)“ (Sveti Četvrti Vaseljenski Sabor).

Od ovog prokletstva neka nas sve Bog sačuva, jer od njega ni sinod niti sabor bilo koje Pomesne Crkve, pa ni naše Srpske Pravoslavne, ne može da sačuva ni sebe, ako odstupe od vere Otaca, a kamoli nas ukoliko zavedeni njima odstupimo od saborne vere Vaseljenske Crkve. U Crkvi nije i ne može biti validan ni jedan akt ili odluka, niti jedno ispovedanje vere, ma ono na sebi imalo pečat i zaglavlje Sinoda ili Sabora, ako ono nije u skladu sa Predanjem Crkve, kako dogmatskim, tako i kanonskim. U Crkvi je jedino zvanično ono što su Sveti Vaseljenski i Pomesni Sabori ozvaničili i utvrdili i ono što se u skladu sa verom i predanjem tih Sabora čini i ispoveda, sve van toga nije od Boga, već od zloga i od čoveka i na propast je Crkve i onih koji se povode za takvim bezakonjem. Zato ćemo se protiv jeresi i bezakonja boriti do kraja, uzdajući se u Boga, jer: „Čovek nije u stanju da pobedi jeres, pošto je ona izum demonski. Pobediti je može samo Bog, koga čovek, smiren pred Bogom i ispunjen ljubavlju prema bližnjem, priziva na borbu sa njom i pobedu nad njom“ (sv. Ignjatije Brjančaninov).

Vladika Artemije, pobuđen svojom pastirskom, evanđelskom savešću, prepoznavši opasnost koja preti Crkvi od strane javnih i deklarisanih, otvorenih ekumenista-sektaša, prestankom molitvenog opštenja sa njima, konstatovao je da je patrijarh Irinej i svi oni koji ga podržavaju u neskrivnim ekumenističkim i unijonističkim težnjama krenuo putem jeresi i sektaškog otpadanja od Crkve Božije i njenog neokrnjenog, svetootačkog dogmatskog i svakog drugog predanja. Protivljenjem jeretičkoj ekumenističkoj doktrini, koju predstojatelji SPC, na žalost i drugih Pomesnih Crkava, pokušavaju da nametnu kao zvanično ispovedanje Crkve, svako od nas sebe štiti od zavođenja u novu sektu zvanu ekumenizam, čije je glavno uporište upravo ekumenistička jeres, koja kvari bogomdanu veru naših Svetih Otaca.

Slaveći svagda Oca i Sina i Svetoga Duha, dužni smo da se suprostavimo ovoj novoj stoglavoj aždaji, još jedne đavolje podmetačine zvane jeres ekumenizma, a boreći se sa ovom novom jeresi i sektom: „Mi ne postižemo pobedu nego povratak braće čija nas odvojenost razdire“ (Reči svetog Grigorija Bogoslova).